Şəki və Şuşada şəbəkə sənətinin zəngin irsini kəşf edin [FOTOLAR]
![Şəki və Şuşada şəbəkə sənətinin zəngin irsini kəşf edin [FOTOLAR]](https://www.azernews.az/media/2024/01/22/shabaka1.jpg)
Azərbaycan dekorativ-tətbiqi sənəti minillik Şəki və Şuşada şəbəkə bədii ənənələrə malikdir.
oxuaz xəbər verir ki , vitraj kimi tanınan Şabaka Azərbaycan incəsənətində və tarixində xüsusi yer tutur .
Şabaka adlanan vitrajlar milli Azərbaycan ustaları tərəfindən yapışqansız və mismarsız kiçik taxta hissələrdən hazırlanmış rəngli şüşələrlə doldurulmuş pəncərələrdir.
Bu qeyri-maddi mədəni irsdən XI-XII əsrlərdən Azərbaycan memarlığında istifadə olunur.
Nadir sənət növü Azərbaycan ərazisində, xüsusilə Şəki, Şuşa, Ordubad, Bakı, Gəncə, Lənkəran və Naxçıvanda geniş yayılmışdır.
Şəki Xan Sarayı
Şəki Xan Sarayı şabaka sənətinin diqqətəlayiq nümunəsidir. 2019-cu ildə Xan Sarayı ilə birlikdə Şəkinin Tarixi Mərkəzi YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib.
Bu əzəmətli kral sarayı 18-ci əsrdə bir mismar olmadan, dəbdəbəli divar rəsmləri və açıq iş pəncərələri ilə tikilmişdir.
Mərkəzi koridorlarda və yan otaqlarda vitrajlar fasadda açılır. Bu vitrajlar sarayın memarlığının xüsusi bir xüsusiyyətidir.
Yay iqamətgahı əzəmətli interyeri ilə məşhurdur. İqamətgahın fasadının böyük hissələri, o cümlədən hər iki mərtəbədəki mərkəzi dəhlizlərin bütün cənub hündürlükləri taxta qəfəsdə (şabaka) düzülmüş rəngli şüşə mozaika ilə örtülmüşdür.
İqamətgahın daxili divarları tamamilə XVIII əsrdə müxtəlif dövrlərdə çəkilmiş freskalarla örtülmüşdür.
Şuşada şəbəkə sənəti
Şuşa şəhərində 18-19-cu əsrlərə aid çoxlu sayda şabaka ilə bəzədilmiş daş evlər var idi.
Şuşa XIX əsrin ikinci yarısında təkcə Azərbaycanın deyil, bütün Qafqazın mədəniyyət mərkəzinə çevrilmiş, memarlıq gözəlliyi ilə seçilirdi.
Hər bir azərbaycanlı evində həmişə nisbətən geniş qonaq otaqları olub, onların dizaynına xüsusi diqqət yetirilib.
19-cu əsrdə Şuşada qonaq otaqlarının dizaynına şabaka pəncərələri də daxildir.
Bu evlərdə şabaka üslubunda rəngarəng şüşələrlə düzəldilmiş pəncərələr şuşalıların xüsusi qürur mənbəyi idi.
Səyyahların qeydlərində dəfələrlə göstərilirdi ki, Şuşadakı böyük evlər öz abadlıq və dizaynına görə Qafqazın digər şəhərlərinin evlərindən fərqlənir.
Bunun gözəl təsdiqi 1865-ci ildə Şuşaya səfər etmiş rus rəssamı Vasili Vereşşaqinin eskizləridir.
Mehdi Mehdiyev (19-cu əsr), Şahbuzla Abuzər Bədəlov (XVIII-XIX əsrlər), Abbasqulu Şəki (XIX əsr) kimi məşhur xalq sənətkarları Azərbaycan ənənəvi vitraj sənətinin qorunub saxlanmasında mühüm xidmətləri olub.
20-ci əsrdə bu sənətin dirçəlməsinə Əbdülhüseyn Babayev (1877–1961) və Əşrəf Rəsulov (1928-1997) kömək etmişlər.
Bu gün şabaka sənəti inanılmaz dərəcədə gözəl vitrajları ilə sənət estetlərini heyrətləndirən istedadlı ustalar sayəsində yaşamağa davam edir.
