Mütəxəssislər mübahisəli fikirlərlə Slovakiyanın Baş nazirinə qarşı cinayəti işıqlandırıblar

18 may 2024 20:06 (UTC+04:00)

• Slovakiyanın Baş naziri Robert Fikoya və cinayətin arxasında şübhəli bilinən şəxsə sui-qəsd
• 71 yaşlı kişi cümə axşamı baş nazirə sui-qəsd cəhdində ittiham olunub
• Mütəxəssislərin qaranlıq qalan cinayət yeri ilə bağlı fərqli fikirləri var

Bir neçə gün əvvəl Slovakiyanın Handlova şəhərində baş nazir Robert Fikoya qarşı qəfil sui-qəsd ciddi narahatlıqlara səbəb olub. Bu cəhdin səbəbləri çoxları üçün müəmmalı olsa da, bəzi tərəflər bunu fərqli şərh edirlər.

Məsələ ilə bağlı ekspertlərin rəyinə istinad etməli olduq. Türkiyənin Kocaeli Universitetindən professor Dr. İrfan Kaya ÜLGER oxuaz -a açıqlamasında Mütəxəssislər mübahisəli toxunub .

Professor əvvəlcə ölkə baş nazirinə qarşı sui-qəsddə Qərb qüvvələrinin adının hallanması ilə bağlı şərhlərə aydınlıq gətirib. O, bu cür fikirləri əsassız sayıb və intiharın daha çox şəxsi xarakter daşıdığını qeyd edib.

“Mən hesab edirəm ki, baş nazir Robert Fikoya sui-qəsddə siyasi rəqabət və ya şəxsi işlərin rolu olub”, – türkiyəli professor deyib.

İrfan Kaya məsələni daha geniş şəkildə izah edərək, daxili prosesləri dəqiqləşdirməyə çalışıb. O, Slovakiyanın baş nazirinin siyasi baxışlarını nəzərdən keçirərək incə müqayisə aparıb.

“Slovakiyanın baş naziri Robert Fikoya hücum bütün dünyanın diqqətini bu ölkəyə yönəltdi. Baş nazir Fikonun Qərbi Ukrayna müharibəsinə görə tez-tez tənqid etdiyi məlum faktdır. O, çıxışlarının birində “Ukraynaya bir güllə belə göndərməyəcəyəm” demişdi. Hər kəsə məlumdur ki, Fico Ukrayna müharibəsi başlayandan sonra elan edilən iqtisadi sanksiyalardan uzaqdır. Onun AB daxilində ən yaxın dostu Macarıstan prezidenti Viktor Orbandır. Bütün bunlara görə baş nazir Fikonun siyasi səbəblərdən sui-qəsd edildiyini söyləmək və bu hücumun arxasında Qərbin dayandığını eyham etmək mənə rasional görünmür. Fikrimcə, siyasi rəqiblər və ya şəxsi ədavət rol oynamış ola bilər”, – professor bildirib.

Buna baxmayaraq, digər ekspert, britaniyalı siyasi jurnalist Neil Watson məsələyə tamam başqa cür yanaşıb. O, bu cinayətdə Qərbin əli olduğuna tam əmin idi. O, qatilin xüsusi tapşırıq əsasında baş nazirə bir neçə dəfə atəş açdığını və bu işin daha çox müxtəlif tərəflərlə bağlı olduğu göründüyünü bildirib.

“Bütün cəhd və ya həyata keçirilən siyasi sui-qəsdlərdə olduğu kimi, şübhəli şəxs sırf xarici qüvvələr tərəfindən hərəkətə keçməyə məcbur edilmiş bir oyuncaqdır. O, güllə atmış olsa da, olmasa da, Fikoya son qoymaq və ondan nümunə göstərmək istəyən çoxlu qərb dövlətləri var, xüsusən də keçmiş sovet respublikaları və Varşava Müqaviləsi ölkələrindəki zahirən rusiyayönlü siyasətçilərə qarşı, ” deyə vurğuladı.

Erməni lobbisinin sui-qəsdə töhfəsi ilə bağlı şübhələr

Avropada baş verən terror hadisələrinin yüksək faizində erməni lobbisi və daşnaklar xüsusi vasitəçilik edirdilər. Şərqi Avropa ölkələrinin Azərbaycanın həm daxili, həm də xarici siyasəti ilə ayaqlaşaraq Cənubi Qafqazda Azərbaycana meyl göstərməsi, şübhəsiz ki, qərbyönlü erməni lobbisini narahat edir.

Lakin ekspertlərin məsələnin arxasında erməni lobbisinin dayanması ilə bağlı üst-üstə düşən fikirləri hər hansı bir sui-qəsdlə bağlı məsələni təsdiqləmir. Həm türk, həm də britaniyalı ekspertlər cinayətdə erməni lobbi təşkilatlarının heç bir rolunun olmadığını bildiriblər.

Neil Watson bildirib ki, ermənilər hazırda Avropa ölkələrinə ümid işığı kimi baxırlar, ona görə də onların bu cür cinayətlərə əl atması qeyri-real görünür.

“ASALA 1970-80-ci illərdə bir çox dəhşətli terror aktları törədib. Amma indi bunun belə olduğunu hiss etmirəm. Ermənistan Rusiyanın dəstəyinin sona çatmasından sonra Qərbi özünün xilaskarı kimi ələ salmağa çalışır. Ermənistanın siyasətçiyə qarşı hər hansı sui-qəsd təşkil etməsi çox axmaqlıq olardı, çünki bu, öz aqressivliyini nümayiş etdirəcək”, – ekspert bildirib.

Ekspertlərin fikirlərinə əlavə olaraq britaniyalı jurnalist Qərblə Rusiya arasında ciddi ziddiyyət fonunda Robert Fikonun siyasi mövqeyinə də toxunub. O bildirib ki, Slovakiyanın baş naziri həmişə Qərbin diktəsi ilə Rusiya ilə münasibətlərə xələl gətirməməyə çalışıb.

“Əlbəttə ki, Aİ və NATO-da birliyin olmaması Rusiyanın Ukrayna ilə müharibədə yarı-qələbə ehtimalını yaradır. Bundan əlavə, Fico Slovakiya dövlət yayımçısını bağlamaq üçün addımlar atdı və mümkün gələcək pandemiyalarla bağlı ÜST qanunlarına qarşı şərh verdi. Fikrimcə, o, erkən həyatı sovet təsiri ilə formalaşmış praqmatik siyasətçidir və başa düşür ki, Rusiya ilə məqbul ikitərəfli münasibətlərə malik olmaq və öz ölkəsinin müstəqilliyini qorumaq daha yaxşıdır ki, bu da Rusiyaya qarşı sərt mövqe nümayiş etdirə bilər. Ukraynada müəyyən uğur qazansalar, Rusiyanın zorla ilhaqı. Əminəm ki, həqiqət həmişə üstüörtülü olacaq, lakin əminəm ki, onun iddia edilən qatili hansısa şəkildə Qərbin xarici məxfi xidmət agentləri tərəfindən motivasiya edilib”, o əlavə edib.

Professor Ülgerin sui-qəsd cəhdi ilə bağlı əlavə fikirlərinə gəlincə, o, bunu daxildə onu bəyənməyən siyasi rəqibləri ilə əlaqələndirib. O, cinayəti Fikonun Qərbin göstərişi ilə anti-Rusiya olmaması ilə əlaqələndirən arqumentləri təkzib edib.

“Slovakiyanın baş naziri Robert Fikonun ölkə daxilindəki siyasi rəqabətin əksi olaraq sui-qəsdlə üzləşməsi ehtimalı ciddi alternativ kimi görünür. Bu perspektivdən çıxış edərək, Slovakiyanın daxili siyasətini yenidən qurmaq istəyən qüvvələr pərdə arxasında rol oynamış ola bilər. Amma digər tərəfdən, şəxsi düşmənçiliyin hücumda əsas amil olması ehtimalı daha bir ciddi ehtimalı təşkil edir. Düşünürəm ki, sırf rusiyapərəst olduğu üçün hücumun həyata keçirilməsi ehtimalı azdır. Şəxsi kin və ya qısqanclıq kimi amillər daha güclü motivasiyalardır. NATO daxilində ABŞ-ın Ukrayna siyasətini tənqid edən başqa ölkələr də var. Məsələn, Viktor Orban da sanksiyalarda tam iştirak etmədiyi üçün tənqid olunur. Buna görə də, mən sui-qəsdin arxasında duran ən güclü variantları şəxsi düşmənçilik və Slovakiya siyasətini yenidən təşkil etmək məqsədi ilə hərəkət etməkdə görürəm”, – deyə o, yekunlaşdırıb.