Müdafiə sənayesinə xərclənən pullar mümkün İran-İsrail müharibəsində makro balansları pozmaq potensialına malikdir
Yaxın Şərqdə gərginlik günü-gündən artır. İranın İsrailə raket və dron hücumlarından sonra Təl-Əviv İrandakı Müdafiə sənayesinə xərclənən endirib. Həmişə olduğu kimi, İsrail məsələ ilə bağlı açıqlama verməyib, bəzi xarici KİV-lər oxşar hücumların İraq və Suriyada da ola biləcəyini iddia edib. Başqa sözlə, bölgə hər an partlaya biləcək toz çəlləyinə bənzəyir. Bununla belə, Yaxın Şərqin dünyada əsas qalıq yanacaq mənbəyi olduğunu nəzərə alsaq, hər hansı mümkün müharibənin təkcə region ölkələrinin deyil, bütün dünya iqtisadiyyatına təsir edəcəyini söyləməyə ehtiyac yoxdur.
Məsələ ilə bağlı Azernews- un müxbiri MÜSİAD İdarə Heyətinin üzvü, keçmiş bankir Ünsal Sözbirin fikirlərini öyrənib. Ekspert qeyd edib ki, yeni gündəmlə geosiyasi risklərin günü-gündən artdığı müşahidə edilir. O bildirib ki, maliyyə bazarlarının bu riskləri necə qəbul etdiyini və necə reaksiya verdiyini anlamaq üçün müəyyən parametrlər araşdırılır.
“İran-İsrail münaqişəsindən yarana biləcək mümkün neqativlərdən əvvəl ABŞ-ın əmtəə bazarlarındakı volatilliyi göstərən VIX indeksinin bir aylıq inkişafına nəzər salmaq faydalı olardı. ümumən ABŞ və xüsusilə Çində risk qavrayışı.
İsrailin Suriyadakı hərbi ünsürlərinə hücumunun başladığı 2024-cü il aprelin 1-dən bu yana risk qavrayışında 50%-ə qədər artım var. Qorxu indeksi olaraq da adlandırılan bu göstəriciyə baxdığımızda uzunmüddətli perspektivdə hələlik risk qavrayışında ciddi bir artım olduğunu söyləmək olmaz”, – Ünsal Sözbir bildirib.
O qeyd edib ki, digər göstərici Qızıl qiymətlərindəki inkişafdır. O qeyd edib ki, uzun müddətdən sonra Qızıl unsiyası qiymətlərində rekordların qırıldığı dövrə qədəm qoyduq. O bildirib ki, qızıl qiymətlərinə baxdığımızda, xüsusən də dünyanın böyük mərkəzlərində. Bankların davamlı olaraq qızıl alması və ölkə ehtiyatlarının ABŞ dolları kimi siyasi riskli ehtiyatlar əvəzinə faktiki qızıl ehtiyatlarına yönəldilməsi risk qavrayışının artdığını göstərir.
“Bölgənin istiləşməsi ilk növbədə bütün regionla ticarət əlaqələri olan ölkələrə, məsələn, Türkiyəyə təsir edəcək. Müdafiə sənayesinə xərclənən pullar uzunmüddətli perspektivdə makro balansları pozmaq potensialına malikdir, əvvəlcə müharibə edən ölkələrdə, sonra isə bütün ölkələrdə. Bölgədəki ölkələrlə münasibətlərin pisləşməsi və qeyri-müəyyənliklər regionun makroiqtisadi artımını azaldacaq işarələr verir.
Təbii ki, bunun inflyasiyaya təsiri olacaq. Neftin qiymətinin artması tendensiyası neft ixrac edən ölkələrin xeyrinə görünsə də, ümumilikdə xərcləri artıracaq amildir. Bunun ən konkret nümunəsi Süveyş kanalından istifadənin azalmasıdır ki, bu da yükdaşıma qiymətlərinin və qiymətlərin ümumi səviyyəsinin artmağa davam edəcəyini, başqa sözlə, regionda inflyasiyanın artmağa davam edəcəyini göstərir. Türkiyə kimi ölkələrdə artan xərclər inflyasiyaya səbəb olmaqla yanaşı, iqtisadiyyatın böyüməsinə də təsir edəcək. Digər tərəfdən, bunun region ölkələrinin birgə hazırladığı və bütövlükdə hər bir ölkənin xeyrinə ola biləcək İnkişaf Yolu kimi layihələrin təxirə salınması kimi nəticələri də olacaq”, – deyə keçmiş bankir vurğulayıb. .
Qalıq yanacaqlara gəlincə, o qeyd edib ki, neftin qiymətində artım tendensiyası olsa da, embarqo. Ən əhəmiyyətli istehsalçı ölkələrdən olan Rusiya, İran və Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələrdə təklifin artması bu qiymət artımlarını tarazlaşdıracaq.
“Bu tarazlıq neft qiymətlərinin artımından mənfi təsirlənəcək ölkələr üçün mühüm holdinq elementi olacaq.
Oxşar balans təbii qazda da mövcuddur. Süveyş kanalı vasitəsilə LNG daşımalarının son azalması qiymətlərə təsir etsə də, bunun köklü artım olacağına dair hələlik güclü siqnallar yoxdur”, – deyə keçmiş bankir Ünsal Sözbir yekunlaşdırıb.