Kibertəhlükəsizlik Qlobal Bakı Forumunun gündəliyində əsas stend kimi [ŞƏRH]

Kibermüharibə son 50 ilin fenomeni olub və onun əhəmiyyəti günü-gündən artır. Kibermüharibə imkanları genişləndirir və böyük əraziləri əhatə edir. Ölkələr kiberqoşunlar təşkil edir və kiber dünyada obrazlı desək, müasir müharibələr aparılır. Azərbaycan Kibertəhlükəsizlik Qlobal Bakı önəm verir. 11-ci Qlobal Bakı Forumunda kibermüharibə və kiberhücumlar da müzakirə olunacaq.

Məsələ ilə bağlı “Azernews”a açıqlamasında hərbi ekspert Ədalət Verdiyev qeyd edib ki, kibermüharibələr müasir informasiya texnologiyaları, kompüterlər, onlayn idarəetmə sistemləri, kompüter şəbəkələrinin döyüş səhnəsidir. Onun sözlərinə görə, hibrid müharibənin tərkib hissəsi olan kibermüharibə həm də kiberhücumlar, casusluq və müşahidə əməliyyatlarını özündə birləşdirir. O xatırladıb ki, hazırda dünyanın bir çox inkişaf etmiş ölkələrində ayrıca komandanlıq növü kimi kiberqoşunlar yaradılıb. Məsələn, ABŞ-da onların 20 mindən çoxu var.

“Demək olar ki, son illərdə aparılan demək olar ki, bütün müharibələrdə və hərbi əməliyyatlarda kiber imkanlardan geniş istifadə olunur. Başqa sözlə, müharibələrin başlaması ilə qarşı tərəfə qarşı ölkənin təkcə hərbi, siyasi, diplomatik, iqtisadi potensialı deyil, həm də kiber imkanları geniş miqyasda tətbiq edilir. Kibermüharibələrin təsiri bir çox sahələrə, o cümlədən güc strukturlarının şəbəkələrinə, bank sisteminə, mülki və hərbi-sənaye komplekslərinə, xüsusən də dövləti idarə edən insanların və qurumların idarəetmə kanallarına və vasitələrinə, kompüter şəbəkəsinə və s. ” deyə ekspert bildirib.

Kibertəhlükəsizliyə gəlincə, Verdiyev bildirib ki, bu, informasiya təhlükəsizliyinin tərkib hissəsidir və bir çox ölkələrdə bu sahə ilə xüsusi dövlət strukturları məşğul olur. O, müasir dövrdə müasir müharibələrdə ən qiymətli resursun informasiya olduğunu və bu məlumatların təhlükəsizliyinin kiberhücumlardan qorunmasının böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini diqqətə çatdırıb. O, bunun nəticəsində güc strukturlarının və dövlət idarəçiliyində iştirak edən rəhbər şəxslərin səmərəli və təhlükəsiz fəaliyyətini təmin etmək üçün onlara təhlükəsiz rabitə kanallarının təqdim edilməli olduğunu və bu rabitə kanalları vasitəsilə ötürülən informasiyanın böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıb. kiberhücumlardan təhlükəsiz şəkildə təqdim olunur.

“İnformasiya təhlükəsizliyi hakerlərə, casuslara, viruslara və kiberhücumlara qarşı mübarizə, eləcə də müxtəlif məlumatların fişinqinə qarşı tədbirlər kimi bir çox aspektləri əhatə edir. Bu gün Azərbaycanda 2022-2025-ci illər üçün informasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizlik üzrə milli strategiya qəbul edilib və bu tədbirlər 3 illik fəaliyyət planına uyğun olaraq həyata keçirilir. Bir faktı deyə bilərəm ki, Azərbaycan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Xidməti 44 günlük müharibə zamanı 3000-ə yaxın kiberhücumun qarşısını alıb. Həmçinin, bu qurumlar müharibədən sonra baş verən müxtəlif münaqişələr və antiterror tədbirləri zamanı öz fəaliyyətlərini davam etdiriblər”, – deyə Ədalət Verdiyev bildirib.

O əlavə edib ki, hazırda Azərbaycanda bütün güc strukturlarında və mülki strukturlarda kiberhücumlara qarşı mübarizə aparan qurumlar yaradılıb və onların fəaliyyəti Xüsusi Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları dövlət xidməti ilə əlaqələndirilmiş şəkildə həyata keçirilir.

“Dövlət strukturlarında informasiya proseslərinin dövlət xidməti tərəfindən mühafizəsi, informasiya ehtiyatlarının mühafizəsi, mümkün kiber və digər mümkün təhlükələrin qarşısının alınması, risklərin qiymətləndirilməsi və idarə olunması ilə bağlı müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir. Azərbaycanda xüsusi rabitə növlərindən istifadə qaydaları və istifadəçi siyahıları şəxsən Prezident tərəfindən müəyyən edilir. Bu, dövlət tərəfindən təhlükəsizlik məsələsinə nə qədər önəm verildiyini göstərir”, – deyə A.Verdiyev yekunlaşdırıb.