Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu Orta Dəhlizinin mühüm seqmenti kimi yüklərin həcmini artırır [ŞƏRH]
Uzunluğu 826 kilometr olan və üç ölkəni birləşdirən Azərbaycanın geostrateji əhəmiyyətini artıran səbəblərdən biri olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün bir sıra prioritetləri reallaşdırır.
“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin (ADY) yükdaşımaları şöbəsinin rəisi Emil Əhmədov bildirib ki, mayın 20-də Gürcüstana 20 konteynerdən ibarət qatar yola salınıb. O, Orta Dəhlizin mühüm seqmenti olan Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu xəttinin 184 kilometrlik hissəsinin tamamlandığını və bu marşrutla mayın 20-dən yüklərin daşınmasına başlanıldığını vurğulayıb.
Əhmədov Azərbaycan və Gürcüstan hökumətləri arasında Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun idarə olunması üçün birgə müəssisənin yaradılması planlarını xatırladıb və bu müəssisənin biznes modelinin beynəlxalq konsaltinq şirkəti ilə birgə işlənib hazırlanması istiqamətində səylər davam etdirilir. Məqsəd yüklərin həcmini artırmaq və BTQ xəttinin inkişafına təkan verməkdir.
O qeyd edib ki, birgə müəssisənin əsas vəzifələrinə layihə ilə bağlı bütün tapşırıqların icrası, yükdaşıma tariflərinin müəyyən edilməsi, yükdaşıma əməliyyatlarının idarə edilməsi və əməliyyat problemlərinin kompleks şəkildə həll edilməsi daxildir.
Bundan əlavə, Əhmədov ADY-nin sahibkarlarla müntəzəm yerlərdə görüşlər keçirmək və bu regionlardakı dəmir yolu administrasiyaları və nəqliyyat şirkətləri ilə sıx əməkdaşlıq vasitəsilə Orta Asiya və Avropa ölkələri arasında yük daşımalarını Orta Dəhliz vasitəsilə asanlaşdırmaq səylərini xüsusi qeyd edib. Bundan başqa, ADY Avropa ölkələrindən Orta Asiyaya yüklərin Orta Dəhliz vasitəsilə daşınmasını asanlaşdırmaq üçün Avropadakı yük operatorları ilə tərəfdaşlıq əlaqələri qurub.
Dəmir yolu ilə tranzit yüklərin daşınmasına gəlincə, Əhmədov son illərdə əhəmiyyətli artımın olduğunu qeyd edərək, 2019-cu ildə 3,8 milyon ton tranzit yük daşındığını, 2023-cü ildə bu göstəricinin 6,8 milyon tona çatdığını diqqətə çatdırıb. cari ilin yanvar-aprel aylarında ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə. Bundan əlavə, cari ilin birinci rübündə Şərq-Qərb dəhlizi, o cümlədən BTQ marşrutu ilə tranzit yükdaşımalarda 10 faiz artım müşahidə olunub.
Dəmir yolunun 184 kilometrlik seqmentinin əhəmiyyəti və üstünlükləri, son illərdə yükdaşımaların həcminin artmasının səbəbləri ilə bağlı suallara cavab tapmaq üçün ekspert rəyi istədik. Sualları cavablandıran ekspert, həmçinin, Orta Dəhliz vasitəsilə Avropa ölkələri ilə Mərkəzi Asiya arasında yükdaşımalarda daha çox yükdaşıma operatorlarının cəlb edilməsi və dəmir yolu nəqliyyatından istifadənin artırılması üçün konkret təşəbbüs və strategiyalara toxunub.
Azernews -a danışan azərbaycanlı iqtisadçı Eldəniz Əmirov bildirib ki, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun perspektivləri və potensialından danışarkən daha dəqiq başa düşmək üçün onun tarixinə qısaca nəzər salmağın vacibliyini vurğulayıb.
“Azərbaycanda ilk dəmir yolu 19-cu əsrin sonlarında çəkilsə də, o, uzun inkişaf yolu keçərək nəhayət indiki vəziyyətinə gəlib çatmışdır. Konkret olaraq, Bakı-Tbilisi-Qars xəttinə nəzər salsaq, 1993-cü ildə Azərbaycanla Ermənistan arasında baş verən münaqişədən sonra Qars-Gümrü-Tbilisi dəmir yolu xətti müvəqqəti olaraq kəsilib. Sonradan alternativ yol kimi Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun tikintisinə ehtiyac yarandı. Buna görə də 2005-ci ildə Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan arasında dəmir yolu xətti ilə bağlı üçtərəfli saziş imzalandı. Lakin onun həyata keçirilməsi uzun müddət ləngidi. Bunun səbəbləri Azərbaycanın üzləşdiyi təzyiqlər idi. Qərb istəyirdi ki, bu dəmir yolu Ermənistan ərazisindən keçsin. Lakin Azərbaycan bu layihəni Ermənistanı cəlb etmədən birtərəfli qaydada həyata keçirməkdə israrlı idi. Rusiya ilə Gürcüstan arasındakı münaqişə də bir müddət bu layihənin başa çatmasına mane oldu. Müxtəlif dövrlərdə icra müddəti bir neçə dəfə uzadılıb. Sözügedən dəmir yolunun açılışı 2017-ci ildə baş tutub”.
Onun sözlərinə görə, Bakı-Tbilisi-Qars xəttini Bakı Beynəlxalq Ticarət Limanı olmadan təsəvvür etmək mümkün deyildi; onların infrastrukturları sinxron şəkildə yaradılır və inkişaf etdirilirdi. Buna görə də Bakı-Tbilisi-Qars xəttinin açılışı 2017-ci ilin sentyabrında birbaşa Bakı Beynəlxalq Ticarət Limanından başlayıb.
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin 184 kilometrlik hissəsinin tamamlanmasının vacibliyinə gəlincə, ekspert qeyd edir ki, köhnəlmiş dəmir yolu xətti ilə böyük həcmdə yüklərin etibarlı şəkildə daşınması mümkün deyil.
“Ona görə də müasir tələblərə cavab verən infrastrukturun yaradılması mütləqdir və bu infrastruktur daha etibarlı təchizatı təmin etmək üçün bütün dəmir yolu dəhlizi boyunca yaradılmalıdır. Dəhliz fəaliyyətə başlayandan sonra 2017-ci ildən 2022-ci ilə qədər olan statistik göstəricilərə gəlincə, qeyd edək ki, həmin dövrdə 1 milyon 347 min 585 ton yük daşınıb. Potensiallara baxanda görürük ki, bu, çox kiçik rəqəmdir. Burada birinci mərhələdə 5 milyon tona, sonrakı mərhələdə isə 17 milyon tona qədər yükün daşınması nəzərdə tutulur”.
E.Əmirov hesab edir ki, bu, uzunmüddətli perspektivdə texniki imkanların birtərəfli artırılması, iqtisadi əməkdaşlığın yüksəldilməsi, yeni texnoloji, innovativ yanaşmaların tətbiqi hesabına daşınan yüklərin həcmini daha da artırmağa imkan verəcək.
“Rusiya-Ukrayna müharibəsi bu istiqamətdə artımları daha da şərtləndirdi, çünki Xəzər dənizinin şimal hissəsindən və Rusiya ərazisindən keçən malların əksəriyyətinə logistika şirkətləri tərəfindən mərkəzi marşrutla tranzit üstünlük verilirdi ki, bu da nəqliyyatın aktuallığını daha da artırdı. Bakı-Tbilisi-Qars xəttidir”.
Orta dəhlizin genişləndirilməsi təşəbbüsünə gəlincə, iqtisadçı qeyd etdi ki, yuxarıda qeyd olunan 184 kilometrlik hissənin təmirinin başa çatdırılması, Orta Dəhliz üçün yeni konsepsiyanın hazırlanması və vahid gömrük xidmətlərinin göstərilməsi strategiyasının formalaşdırılmasıdır. hamısı uzunmüddətli perspektivdə bu dəhlizin potensialının artırılmasına töhfə verir.
“Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin idarə olunması üzrə birgə qurumun yaradılması müvafiq koordinasiyaya imkan verəcək. O, mövcud problemlərin dəqiq təhlilinə imkan yaradacaq, daha çevik cavablar almağa və müəyyən edilmiş problemləri daha qısa müddət ərzində daha tez həll etməyə imkan verəcək. Bundan əlavə, dəmir yolu xəttinin müxtəlif ölkələrdən keçdiyini nəzərə alsaq, bu, hüquqi bazanın vahid istiqamətdə uyğunlaşdırılmasını asanlaşdıracaq. Ən əsası, bu, şəffaflığın təmin olunmasına töhfə verəcək”, – deyə ekspert yekunlaşdırıb.