Azərbaycanın igid qadınları minalardan təmizlənmiş Qarabağ uğrunda şərəfli missiyanı öz üzərlərinə götürürlər

2020-ci ildə Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərinin azad edilməsi azərbaycanlılar, xüsusən 1990-cı illərin Qarabağ uğrunda şərəfli etmək məcburiyyətində qalan 700 mindən çox məcburi köçkün üçün dönüş nöqtəsi oldu. Onilliklərlə köçkünlükdən sonra azərbaycanlılar öz vətənlərinə qayıdaraq öz icmalarını yenidən qura bildilər.

Lakin bu möhtəşəm hadisə Ermənistanın tərk etdiyi mina və partlayıcı müharibə qalıqlarının geniş yayılması ilə kölgədə qaldı və məhv edildi. Münaqişə və Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğalı dövründə Ermənistan ərazilərə, o cümlədən mülki əhalinin məskunlaşdığı ərazilərə fərq qoymadan yüz minlərlə mina və digər partlayıcı qurğular yerləşdirib.

Azərbaycan Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentliyin (ANAMA) İdarə Heyətinin sədri Vüqar Süleymanovun verdiyi məlumata görə, İkinci Qarabağ müharibəsindən indiyədək mina qurbanlarının sayı 350-yə çatıb, onlardan 65-i dünyasını dəyişib. Mina qurbanlarının 70%-dən çoxu mülki şəxslərdir. Onların arasında hər yaş kateqoriyasından olan insanlar var. Azərbaycanda mina qurbanlarının ümumi sayı 357 uşaq və 38 qadın olmaqla 3429 nəfərdir. Onlardan 595 nəfəri həyatını itirib.

Həmin minaların yerləşdiyi yer haqqında rəsmi məlumat tələb etmək cəhdlərinə baxmayaraq, Ermənistan dəfələrlə müvafiq məlumata malik olduğunu təkzib edib və məsələ ilə məşğul olmaqdan imtina edib.

Nəhayət, bu ilin fevral ayında Ermənistan işğaldan azad edilmiş torpaqlarda yerləşən ərazilərin 8 minalanmış ərazi xəritəsini Azərbaycana təqdim edib. Bu xəritələr keçmiş təmas xətti boyunca bəzi əraziləri əhatə edir. Lakin keçmiş təmas xəttinin Xocavənd, Tərtər və Goranboy rayonlarından keçən bir hissəsini, o cümlədən 2020-ci ilin noyabrında erməni hərbi birləşmələri geri çəkilərkən minalanmış əraziləri əhatə edən xəritələr hələ də təqdim edilməyib.

Çoxlarının bu xəritələrlə bağlı şübhələri var, çünki Ermənistanın daha əvvəl təqdim etdiyi mina sahəsi xəritələri qeyri-dəqiq idi. Bu xəritələrin yalnız 25 faizi doğru idi. Xüsusilə mülki əhalinin yaşamadığı hündürlüyün minalanmış xəritələrinin təqdim edilməsi bu şübhəni artırır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, son vaxtlar minalarla bağlı halların 55%-dən çoxu verilən məlumatların əhatə etdiyi ərazilərdən kənarda baş verib.

Ermənistanın mina təhlükəsi ilə bağlı nümayiş etdirdiyi davranış, həqiqətən də, münaqişədən sonrakı dövrdə regionda həyata keçirilən sülh və etimadın möhkəmləndirilməsi tədbirlərinə növbəti zərbədir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş əraziləri minalarla çirkləndiyi üçün yeni infrastruktur və yaşıl enerji layihələri riskli və problemli hədəf olaraq qalır. Hüquqi sülhə mane olan bu maneələr tam sülhə gedən yolda azad edilmiş ərazilərin yenidən məskunlaşması, inkişafı və inteqrasiyası qarşısında duran vəzifələrin bir hissəsidir.

ANAMA kimi tanınan Azərbaycan Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik yeni yaranmış təşkilatdan minaları təmizləmək, risklərə dair maarifləndirmə və qəzalardan sağ qalanlara yardım etmək üçün tam təchiz olunmuş təşkilata çevrilib. Bu gün ANAMA-nın səyləri Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş bütün ərazilərinin təmizlənməsini təmin etmək üçün minatəmizləmə potensialının artırılmasına və genişləndirilməsinə yönəlib.

Vətən Müharibəsi başa çatandan bəri cəsur azərbaycanlı istehkamçı qadınların dünyanın ən riskli əraziləri olan minalanmış ərazilərdə olması müasir tarix üçün xüsusi bir məqamdır. Bütün təhlükəsizliklərini və həyatlarını riskə atan bu cəsur qadınlar hər minadan təmizlənərək bir çox insanın həyatını xilas edirlər.

Ötən il ANAMA, Avropa İttifaqı, BMT-nin İnkişaf Proqramı insanların həyatını xilas etmək və məcburi köçkünlərin öz evlərinə qayıtmasına kömək etmək üçün minalardan təmizləmə layihəsinə başlayıb. Layihə 20 kəndi əhatə edib və birbaşa benefisiar qismində 33 604 ailə var. Layihə həm də Azərbaycanda ənənəvi olaraq kişi peşəsi sayılan minalardan təmizləmə əməliyyatlarını həyata keçirən ilk qadın komandalar yaratdı.

On səkkiz ürəkli və güclü azərbaycanlı qadın minatəmizləyicilər akkreditasiya sertifikatlarını uğurla aldılar. Nəzəri və praktiki məşğələlərdə qadın minatəmizləyici qruplar minaların və partlamamış hərbi sursatların tanınması, aşkarlanması və işarələnməsi, ilkin tibbi yardımın göstərilməsi üzrə əsas biliklərə, zəruri bacarıqlara və tələb olunan davranış qaydalarına yiyələniblər.

Təlim silsiləsi Mines Advisory Group (MAG) qeyri-hökumət təşkilatının beynəlxalq ekspertləri tərəfindən aparılıb.

Unutmayaq ki, Azərbaycan xalqı həmişə qadınlara dərin hörmət bəsləyib, anaların hüquqlarını yüksək qiymətləndirib. Dövlətin qadın siyasətinin ilkin prinsipləri bu çoxəsrlik təməldən formalaşıb. Azərbaycan qadınlarının humanitar minatəmizləmə kimi mühüm fəaliyyətə cəlb edilməsi xüsusilə vacibdir və dayanıqlı inkişaf məqsədlərinə nail olunmasına çoxlu töhfələr verəcəkdir.

Yada salaq ki, hətta birinci və ikinci Qarabağ müharibələrində də Azərbaycan qadınları azərbaycanlı kişilərlə çiyin-çiyinə dayanıblar. Dövlət statistikasına əsaslanan məlumata görə, Birinci Qarabağ müharibəsində iştirak edən qadınların sayı 2533 nəfər olub. Azərbaycan Qarabağın azadlığı uğrunda yaşayır.

Tərəqqi yolunda əzmlə çalışan güclü sələflərinin maarifçi davamçıları kimi onların hazırkı ictimai nüfuzu, hərbi və minalardan təmizləmə sahəsində əldə etdiyi mühüm nailiyyətlər Azərbaycanın hərtərəfli inkişafının əsas xarakterik xüsusiyyətlərindəndir.

Azərbaycan qadınları bundan sonra da vətənə və dövlətçiliyə xüsusi önəm verərək, cəmiyyətin inkişafına harmoniya gətirən ictimai-mədəni, hətta hərbi fəaliyyətləri ilə Azərbaycanın işıqlı gələcəyi naminə quruculuq işlərində yaxından iştirak edəcəklər.